Brak de excentrieke Brit Clive Sinclair in 1980 al met de Sinclair ZX80 door de prijsbarrière heen, met de opvolger ZX81 gingen de prijzen opnieuw fors omlaag. De ZX80 was de eerste homecomputer in Groot-Brittannië die de barrière van 100 pond slechtte, en Sinclair ging daar met de ZX81 nog eens 30 pond onder zitten. Daarmee maakte deze uitvinder van apparatuur-in-mini-formaat het nu voor honderdduizenden mensen mogelijk om voor het eerst kennis te maken met de wereld van de computer. Naar schatting werden van de ZX81 in Europa en daarbuiten meer dan een miljoen exemplaren verkocht.

Verbeteringen
De ZX81 kwam duidelijk uit de ZX80 voort. Enorme verschillen waren er niet, maar de ZX81 bevatte wel een aantal belangrijke verbeteringen. De nieuwe homecomputer beschikte over een met dertig commando’s uitgebreide versie van Sinclair’s Basic, dankzij de 8K-ROM . (De ZX80 beschikte over 4K.) Daarnaast was het met de ZX81 nu ook mogelijk om met cijfers achter de komma te werken; een essentiële eigenschap die zijn voorganger ontbeerde.

Flikkerend scherm
Verder kon het voor de ZX80 zo kenmerkende verschijnsel dat het scherm flikkerde bij elke toetsaanraking bij de nieuwe computer van Sinclair worden omzeild. De ZX81 kon via een Basic-commando in een SLOW- dan wel FAST-mode worden gezet. In de FAST-mode trad hetzelfde verschijnsel op als bij de ZX80, in de SLOW-mode kon de CPU zijn aandacht verdelen tussen output naar het scherm en andere zaken. De CPU in de ZX80 en -81 droeg namelijk anders dan de centrale processoren in andere computers ook zorg voor het beeld.

Intern was er overigens flink huisgehouden in de computer, in positieve zin. Bevatte de ZX80 nog 21 chips, in de ZX81 waren er nog maar vier te vinden – een onvoorstelbaar minimum voor die tijd. Die inkrimping was vooral mogelijk doordat in de ZX81 een ULA-chip van Ferranti zat, die zorgdroeg voor onder meer alle in- en output.

Nadelen
Aan de andere kant had Sinclair een aantal nadelen uit de ZX80 in de nieuwe computer bewust of onbewust niet opgelost. Ook de ZX81 had een ongelooflijk onhandig tiptoetsenbord, dat langdurig typen tot een marteling maakte. Over de beroemde multifunctionaliteit van de toetsen op de Sinclair-computers liepen de meningen uiteen: de een kon er nooit aan wennen, de ander vond het erg praktisch. Op de ZX81 herbergt elke toets tot maar liefst vijf functies. Maar laten we wel wezen: met een beter toetsenbord was het niet mogelijk geweest een homecomputer tegen zo’n vriendelijke prijs aan te bieden.

Een manco dat in de ZX81 ook gehandhaafd bleef was dat van de geheugenuitbreidingsmodule die achterin de computer kon worden geplugd. Bij een beetje typen begon het ding al snel te wiebelen, wat vaak tot gevolg had dat de computer het tijdelijk voor gezien hield en die ellendige Basic-listing dus weer opnieuw moest worden ingevoerd. Sinclair gaf in de handleiding zonder gêne het advies om de module met plakband aan de computer te bevestigen.

Vele uitbreidingsopties
Anders dan voor de ZX80, waarvan er maar 50 duizend werden verkocht, kwam er voor de veel populairdere ZX81 een groot aantal uitbreidingen op de markt. Fabrikanten maar ook computergebruikers zelf begonnen al snel externe toetsenborden te maken die het typen tot een beduidend minder inspannende bezigheid maakten. En als je daarbij dan ook nog zo’n geheugenmodule had, dan had je zowaar ineens een volwaardige computers voor je staan.
Sinclair kwam zelf later in 1981 met de bekende thermische printer. Maar omdat hij ook hier weer het absoluut minimale formaat had opgezocht (‘printen op aluminium kassabonnen’), kwamen er al snel alternatieven op de markt. Zo ontwikkelde Memotech een Centronics-interface, waarmee standaardprinters op de ZX81 konden worden aangesloten.
De uitbreidingsmogelijkheden waarmee derden kwamen waren schier onuitputtelijk. De opties liepen uiteen van grafische kaarten tot 3,5 inch-floppydrives.
 

Top-computer Eigenlijk heb ik zelfs van die paar kritische noten op deze pagina al spijt. Voor een voor de vroege jaren tachtig absolute bodemprijs heeft Clive Sinclair voor beginnende computeraars het onderste uit de kan gehaald. Voor velen, met name in Europa, was de ZX81 de eerste homecomputer. Er ging een nieuwe wereld voor hen open.

Specificaties Sinclair ZX-81

Deze site doorsturen aan een vriend

Geschiedenis van home- en gamecomputers, Erik Klooster, Nederland