Voor de productie van de Aquarius ging Mattel in zee met Radofin
Electronics Far East in Hong Kong, dat eerder al was ingeschakeld voor de
productie van de Intellivision. Mattel besloot daartoe omdat Radofin drie modellen homecomputers
al min of meer had klaarliggen. Mattel koos er
daar twee van uit, met de codenamen Checkers en Chess, die na wat
aanpassingen zoals de uitbreiding van de karakterset en het ontwerp van de
Mini Expander zouden worden gelanceerd als de Aquarius en de Aquarius II.
Toen Mattel een paar maanden later alweer besloot de stekker uit het
project te trekken, smeekte het Radofin bijna om alles over te
nemen. Mattel betaalde om uit het contract te worden geschreven en Radofin
kreeg de gehele overgebleven voorraad en alle rechten.
Het bedrijf in Hong Kong had zelf nog
wel het volste vertrouwen in zijn computers. Het kondigde aan dat in maart
1984 de Aquarius II zou worden gelanceerd en in juli 1984 zou zelfs een Aquarius III verschijnen. Radofin hield de productie van de Aquarius I vol
tot 1988. De
Aquarius II (met o.a. beter toetsenbord) is inderdaad sporadisch verschenen,
en wordt nu beschouwd als uiterst zeldzaam.
Veel prototypes
De
bizarre geschiedenis van de Aquarius-computers heeft tot gevolg dat er
nogal wat randapparatuur is die wel is aangekondigd maar nauwelijks in de
winkels is verschenen of niet verder is gekomen dan het prototype-stadium.
Een voorbeeld hiervan is de Master Expansion Module. Volgens werknemers is
de productie niet verder gekomen dan de behuizing van de module. De module
had twee floppydrives moeten bevatten en CP/M-gebruik mogelijk moeten
maken.
Andere voorbeelden van niet of
moeilijk verkrijgbare Aquarius-randappatuur zijn een telefoonmodem (ook in
de vorm van een cartridge, zie foto uit mijn Aquarius-catalogus) en een vierkleuren-printer.
Geschiedenis van home- en gamecomputers - welkom!
Mattel Aquarius
homecomputer met de kortste carrière
Het succes van homecomputers begin jaren tachtig maakte
fabrikanten gretig. Ook Mattel, vooral bekend van de Barbiepoppen, wilde een
graantje meepikken. Dat draaide in 1983 uit op een van de grootste flops in de
geschiedenis van de homecomputers.
Op zich was de beslissing van Mattel om ook homecomputers te gaan maken niet
vreemd. Met zijn divisie Mattel Electronics had het bedrijf grote successen
behaald met de gameconsole
Intellivision. Voor de Intellivision was later een
speciaal toetsenbord gemaakt waarmee het ook tot een soort computer kon worden
omgetoverd, maar nu wilde Mattel Electronics graag een op zichzelf staande
computer ontwikkelen.
Minder dan 20,000
stuks verkocht Het werd de Mattel Aquarius, uitgevoerd met kenmerkende, blauwe
rubbertoetsen en met een waterbestendige aanblik, waardoor Mattel zijn speelgoed-achtergrond niet verloochende. De Aquarius had de concurrentiestrijd
moeten aangaan in de segmentenwaarin
zich de Texas Instruments TI 99/4A, de ZX-81 en ZX Spectrum, de Oric en de
VIC-20 bevonden.Maar dat mislukte
jammerlijk: Mattel begon de productie van de Aquarius in juni 1983 en zette die
in oktober van hetzelfde jaar al weer stop. Naar schatting werden er wereldwijd
minder dan 20 duizend Aquarius-computers verkocht, terwijl Mattel had gerekend op een
verkoopcijfer van 100 duizend. Wat het apparaat nu natuurlijk voor verzamelaars
uitermate interessant maakt.
Twee
gedachten De belangrijkste oorzaak voor het mislukken van de Mattel Aquarius is
waarschijnlijk dat het apparaat op twee gedachten hinkte. Het had een
combinatie moeten worden van een gameconsole en een homecomputer, maar in
beide opzichten presteerde de Aquarius ronduit slecht. Hou je vast, want
hier komt een waslijst van minpunten aan.
Dure uitbreidingsopties De Aquarius had weliswaar 4K RAM, maar voor de gebruiker
bleef feitelijk maar 1,7 K over. Onnodig te zeggen dat hier bar weinig mee te
doen was; het gebruik van de tekstverwerker Fileform die Mattel in de vorm van
een cartridge leverde, was op die manier vrijwel zinloos. Tenzij iedere paar
alinea’s steeds weer op tape werden opgeslagen of uitgeprint.
Om deze euvels te compenseren konden allerlei relatief dure extra opties worden
gekocht. Zo waren er geheugenuitbreidingen van 4K en 16 K die ook als cartridge
achterin de computer konden worden gestopt. Daarnaast was er een zogeheten Mini
Expander die aan de Aquarius kon worden aangesloten. Met de Mini Expander, die
bijna groter was dan de tengere Aquarius zelf,konden
twee cartridges tegelijk worden gebruikt (bijvoorbeeld geheugenuitbreiding en
een spel), kwamen er twee geluidskanalen bij en had de gebruiker de beschikking
over twee controllers.
Extra
kosten Maar het gevolg hiervan was dat de argeloze consument die
dacht voor zo’n 150 dollar een aardige homecomputer annex gameconsole te
hebben, achteraf met allerlei extra kosten werd geconfronteerd. En
daardoor uiteindelijk veel duurder uit was dan wanneer hij bijvoorbeeld
een ZX Spectrum had gekocht. Werknemers van Mattel hebben later laten
doorschemeren dat dit ook de tactiek was: de computer zelf met verlies
verkopen, en de winst halen uit de verkoop van de extra opties.
Basic zonder FOR en NEXT Om misverstanden te voorkomen: de Aquarius is, vooral vanwege
zijn vormgeving, een van de populairste computers in mijn verzameling.
Maar ik moet de lijst minpunten helaas voortzetten...
De Aquarius was voorzien van een uitgeklede Microsoft Basic. Wie bijvoorbeeld commando’s als FOR en NEXT wilde gebruiken, was
wéér aangewezen op een extra cartridge: Extended Microsoft Basic. Al is
het de vraag of die ooit echt op de markt is gekomen. Ik heb hem weliswaar
in mijn collectie, maar heb op diverse plaatsen gelezen dat deze cartridge
nooit verder is gekomen dan de prototype-status.
Een flinke lap tekst of BASIC typen op het Aquarius-toetsenbord was ook
geen groot genoegen. De rubberen toetsen moesten harder worden ingedrukt
dan die van de ZX Spectrum, er was geen repeatfunctie en bovendien hadden
de ontwerpers de Aquarius uitgerust met een minieme spatietoets.
'Systeem voor de jaren zeventig' Behalve als homecomputer redde de Aquarius het ook niet als spelconsole.
De grafische mogelijkheden waren beperkt, ook al zaten er onder de
cartridges zeker aardige spellen. Ten behoeve van de spelontwerpers werd
in de ontwikkelingsfase van de Aquarius besloten de karakterset uit te
breiden met grafische geintjes, zoals karakters die robots en explosies
voorstelden (zie vergrootbare afbeelding).
En de Mini Expander kreeg voor het gemak dezelfde geluidschip (AY-3-8914)
als de Intellivision. Maar dat kon de ontwerpers niet bekoren: zij
beschouwden het bijna als een straf om spellen voor de Aquarius te moeten
ontwikkelen. Programmeur Bob Del Principe bedacht zelfs de volgende
cynische slogan: ‘Aquarius – systeem voor de jaren zeventig!’
Specificaties Mattel Aquarius
Producent
Mattel
Periode
juni - oktober 1983, daarna
tot 1988 voortgezet door Radofin
CPU
NEC D780C, en soms uitgerust
met een echte Z80
Frequentie
3,5 MHz
ROM
10 KB
RAM
4 KB (slechts 1,7 KB te
gebruiken)
uitbreidbaar met cartridges
Tekstmodus
24 regels x 40 kolommen
Grafische modus
80 x 72 pixels
Kleuren
16
Geluid
1 kanaal, 2 extra met Mini
Expander
I/O
TV, cassetterecorder, printer, cartridge
Prijs
Ca. 150 dollar
Prijssticker op mijn Aquarius: 225 gulden
Geschiedenis van home- en gamecomputers,
Erik Klooster, Nederland
Nieuws
Speel
online games op deze site en registreer je naam en
highscore. Haal je hart op aan de klassiekers Pac-Man,
Space Invaders, Asteroids en Snake. Gratis en je hoeft ze niet te downloaden: ze zijn
direct op het scherm te spelen. In de oorspronkelijke versies. Veel
plezier!
Deze site doet met vier computers
mee aan het Cancer Research Project, waarvoor wereldwijd al 1,5
miljoen mensen computertijd beschikbaar stellen. Sluit je aan bij
ons team:
Mrs. Dynamite. Heel erg bedankt!